Το ξέρω ότι η βιοχημεία, δηλαδή η ανάλυση των λειτουργιών της ζωής με όρους χημείας, δεν έχει παντού μόνο φίλους αλλά είναι η μεγάλη Γοητεύτρα του 20 αιώνα. Σήμερα τα φαινόμενα της ζωής εξετάζονται από την φυσικοχημική τους διάσταση. Όμως παραμένουν αξιόποστες ένα μεγάλο μέρος των αναλύσεων και εξηγήσεων της βιοχημείας. Για όσους πιστούς…
Ξεκινάμε με το κεντρικό νευρικό σύστημα για λόγους ίσως … αυθαίρετους, τυχαία. Ή επειδή εκεί ξεκινούν όλα και τελειώνουν όλα. Το νευρικό σύστημα διαιρείται στο κεντρικό (ο εγκέφαλος) και το αυτόνομο ή νευροφυτικό (νωτιαίος μυελός), και το αυτόνομο διαιρείται στο συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό.
Αιθέρια έλαια ηρεμιστικά και κατασταλτικά
Οι δράσεις αυτές παραπέμπουν απευθείας στην δράση των αιθερίων ελαίων στο νευρικό σύστημα, κεντρικό ή αυτόνομα. Ας ομολογήσουμε εξ αρχής ότι δεν έχουν ακόμη διαλευκανθεί οι μηχανισμοί μέσω των οποίων εξασκούν την ηρεμιστική τους δράση. Παραμένει το γεγονός ότι ορισμένα αιθέρια έλαια αποδεικνύονται εξαιρετικά ισχυρά ως προς την αγχολυτική, χαλαρωτική ή και κατασταλτική δράση τους.
Ορισμένα μόρια δρουν προφανώς απευθείας στο ΚΝΣ, μέσω ενός συστήματος μεταφοράς αρνητικών ηλεκτρικών φορτίων, με τον ίδιο τρόπο που είδαμε στην αντιμετώπιση των φλεγμονών. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι μία νευρική κρίση είναι φλεγμονή του κεντρικού νευρικού συστήματος το οποίο καταφέρνει να ηρεμήσει μια πηγή ηλεκτρονίων (όπως είναι ορισμένα αιθέρια έλαια, τα «αρνητικοποιητικά»).
Τα πλέον κατάλληλα μόρια για την πραγματοποίηση της μεταφοράς ηλεκτρικών φορτίων είναι οι τερπενικές αλδεΰδες, και συγκεκριμένα οι κιτράλες (νεράλη, γερανιάλη) τις οποίες βρίσκουμε για παράδειγμα στην Λουΐζα Lippia citriodora, που είναι ικανή να ασκήσει ηρεμιστική δράση με απειροελάχιστη ποσότητα (λιγότερο από μία σταγόνα !).
Ορισμένοι τερπενικοί εστέρες, όπως εκείνους που περιέχει το ρωμαϊκό χαμομήλι Chamaemelum nobileεξασκούν επίσης απευθείας ηρεμιστική δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ).
Οι αρωματικοί εστέρες δρουν με έναν διαφορετικό τρόπο που συνδέεται με τον έλεγχο του αυτόνομου νευρικού συστήματος (ΑΝΣ). Το ΑΝΣ αποτελείται από το συμπαθητικό σύστημα που θέτει τον οργανισμό σε εγρήγορση και το παρασυμπαθητικό που τον αδρανοποιεί – ναρκώνει για να ξεκουραστεί. Ο στόχος μιας χαλαρωτικής δράσης θα είναι είτε να καταστείλει το συμπαθητικό είτε να ενεργοποιήσει το παρασυμπαθητικό είτε να κάνει και τα δύο.
Στην πρώτη ομάδα ανήκουν πολλοί εστέρες, όπως εκείνοι της Λεβάντας και της Λεβαντίνης (οξικός λιναλυλεστέρας) και οι νιτρικοί εστέρες του μανταρινιού (φύλλο και φλοιός καρπού).
Στην ομάδα των παρασυμπαθοτονικών προέχει η Μαντζουράνα (Origanum majorana), που πιθανότατα είναι η πιο αποτελεσματική στην αδρανοποίηση για ανάπαυση του οργανισμού !
Τέλος ας μην λησμονούμε τις μονοτερπενικές αλκοόλες που έχουν εξισορροπητική επίδραση στο νευρικό σύστημα. Αν και είναι ατά κανόνα θετικοποιητικές πρόκειται για απαλά μόρια που με ομοιοστατική δράση δρώντας άλλοτε διεγερτικά και άλλοτε ηρεμιστικά ανάλογα με την κατάσταση του οργανισμού. Για τον λόγο αυτό μερικές τερπενικές αλκοόλες, όπως η τερπινεν-1,4-όλη ή η λιναλοόλη, συστήνονται συχνά σε μασάζ που βοηθούν την έλευση του ύπνου και ανακουφίζουν τις αϋπνίες. Όταν γνωρίζουμε ότι η Λεβάντα η γνήσια Lavandula angustifoliaαποτελείται κατά 80% από τερπενικούς εστέρες και λιναλοόλη αντιλαμβανόμαστε εύκολα είναι ένα αιθέριο έλαιο που φημίζεται για την αγχολυτική, ηρεμιστική αρωματική του αποτελεσματικότητα.
Αιθέρια έλαια με ισχυρή ηρεμιστική και κατασταλτική δράση.
Origanum majorana Μαντζουράνα
Citrus reticulata (φλ) Μανταρίνι
Lavandula angustifolia Λεβάντα η γνήσια
Chamaemelum nobile Χαμομήλι ρωμαϊκό
Lippiacitriodora Λουΐζα
Cinnamomum camphora cineoliferum Ραβιντσαρά
Lavandula hybrida clone super Λεβαντίνη
Citrus aurantium ssp aurantium (φλ) Νεράντζι (φλούδες καρπού)
Cymbopogon citratus (ή flexuosus) Λεμονόχορτο
ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ του Ιατρού Ν. Χρηστίδη 